Με αλλαγές ως προς τις κλίμακες φορολόγησης που θα ισχύουν στο εξής για τις παροχές που καταβάλλουν τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ), εισήχθη στη Βουλή το μίνι Ασφαλιστικό Νομοσχέδιο.
Ουσιαστικά προστέθηκε άλλη μία ασφαλιστική κατηγορία, με βάση τα έτη ασφάλισης, ενώ παράλληλα αυξήθηκε από 15.000 ευρώ σε 20.000 ευρώ το ανώτατο όριο καταβολής εισφορών ετησίως. Τροποποιήσεις όμως υπήρξαν και στο καθεστώς που θα διέπει τους ανάπηρους συνταξιούχους, που θα επιλέγουν να συνεχίσουν να εργάζονται, καθώς θα μπορούν να το πράττουν, χωρίς να επιβαρύνονται με τον πόρο 10%, όπως θα ισχύει για όλους τους υπόλοιπους που λαμβάνουν σύνταξη. Την ίδια στιγμή, προβλέπονται πρόστιμα για συνταξιούχους που εντοπίζονται να εργάζονται ως αδήλωτοι. Ως κίνητρο βέβαια, όσοι συνταξιούχοι εξακολουθούν να εργάζονται θα έχουν αναδρομική προσαύξηση στη σύνταξή τους, με βάση τα επιπλέον έτη ασφάλισης. Με άλλη διάταξη, επεκτείνονται οι αυξήσεις 3% που θα δοθούν στις κύριες συντάξεις και σε περίπου 5.500 δικαιούχους, που λαμβάνουν προσυνταξιοδοτική παροχή, προερχόμενοι κυρίως από τον κλάδο των τραπεζών.
Στο ίδιο νομοσχέδιο, υπάρχει ξεχωριστό άρθρο για την καταβολή του επιδόματος προσωπικής διαφοράς, που αφορά περίπου 750.000 συνταξιούχους, οι οποίοι με βάση το μηνιαίο εισόδημά τους από συντάξεις θα λάβουν ως βοήθημα ποσό από 100 έως 200 ευρώ.
Με άλλες ξεχωριστές διατάξεις, σε περίπτωση πρόωρης συνταξιοδότησης προβλέπεται μείωση και των επικουρικών συντάξεων, εκτός των κύριων, ενώ διατηρείται η αλλαγή στο καθεστώς λειτουργίας των Ταμείων Αλληλοβοήθειας (από υποχρεωτικής σε προαιρετικής ασφάλισης), που έχει προκαλέσει αντιδράσεις ως προς τη βιωσιμότητά τους.
Πιο αναλυτικά, οι αλλαγές που ενσωματώθηκαν στο Ασφαλιστικό Νομοσχέδιο, το οποίο από την ερχόμενη Δευτέρα εντάσσεται στις αρμόδιες Επιτροπές της Βουλής προς έλεγχο, με σκοπό να ψηφιστεί εντός δέκα ημερών, έχουν ως εξής:
*ΤΕΑ: Η κλίμακα φορολόγησης διατηρείται παρά τις αντιδράσεις που υπήρξαν, αλλά βελτιώνεται σε σχέση με την αρχική. Ακριβέστερα, προβλέπεται φόρος 10% για όσους έχουν ασφάλιση έως πέντε έτη και επιθυμούν να λάβουν επικουρική σύνταξη από το ΤΕΑ και 20% για όσους επιθυμούν να λάβουν εφάπαξ, με τα ίδια έτη ασφάλισης. Για 5-10 έτη (ενώ αρχικά ήταν 6-15 έτη), ο φόρος υποχωρεί στο 15% για τα εφάπαξ και στο 7,5% για την σύνταξη. Από 10 – 20 έτη ασφάλισης (αντί για 16 – 25 που ήταν αρχικά), ο φόρος θα είναι 10% για το εφάπαξ και 5% για τη σύνταξη. Τελευταία κλίμακα φορολόγησης από 20 έτη και άνω (αντί για 25 έτη και άνω, όπως ήταν στο κείμενο της αρχικής διαβούλευσης), όπου ο φόρος θα είναι 5% για εφάπαξ και 2,5% για επικουρική σύνταξη. Η φορολόγηση, θα είναι ομοιόμορφη τόσο για τις παροχές των ΤΕΑ, όσο και για τα Ομαδικά Ασφαλιστήρια.
Επισημαίνεται ότι οι εισφορές προς τα ΤΕΑ και προς τα ασφάλιστρα για τα Ομαδικά Ασφαλιστήρια συνταξιοδοτικά συμβόλαια (ΟΑΣ), παραμένουν αφορολόγητες. Θεσπίζεται όμως ανώτατο πλαφόν, κάτι που σημαίνει ότι οι εισφορές δεν πρέπει να υπερβαίνουν ετησίως και σωρευτικά για τους μισθωτούς το 20% του ακαθάριστου εισοδήματος του εργαζόμενου από μισθωτή εργασία. Για τους μη μισθωτούς, οι εισφορές δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 20.000 ευρώ, όριο που θα αναπροσαρμόζεται, σε σχέση με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, όπως αυτός διαμορφώνεται την 31η Δεκεμβρίου κάθε χρονιάς.
Αναφορικά με το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την επαγγελματική ασφάλιση, αλλάζουν εντελώς οι διαδικασίες σύστασης των ΤΕΑ και καθιερώνεται ένα πρότυπο καταστατικό για όλα τα Επαγγελματικά Ταμεία. Διευκολύνεται η ίδρυση ΤΕΑ από περισσότερους εργοδότες (πολυεργοδοτικά), χωρίς να είναι απαραίτητη η όποια κλαδική η επαγγελματική συνάφεια μεταξύ τους. Έτσι, εκτιμάται ότι θα δοθεί η δυνατότητα σε πιο μικρές επιχειρήσεις, να μπορούν να εντάξουν εργαζόμενους στην επαγγελματική ασφάλιση. Ταυτόχρονα, αναβαθμίζεται η εποπτεία των ΤΕΑ και έτσι, από 1.1.2025 αυτή θα ανατεθεί στην Τράπεζα της Ελλάδος. Εκτιμάται ότι με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί καλύτερη οργανωτική και επιχειρηματική επάρκεια, ενώ θα αυξηθεί και η εμπιστοσύνη των ασφαλισμένων στο θεσμό. Η Εποπτεία θα συγκεντρωθεί σε μία ενιαία αρχή, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
*Απασχόληση συνταξιούχων: Καταργείται η παρακράτηση 30% των συντάξεων, για τους συνταξιούχους που επιλέγουν να συνεχίσουν να εργάζονται. Ως αντιστάθμισμα, θεσπίζεται ένας μη ανταποδοτικός πόρος υπέρ ΕΦΚΑ, που θα ισούται με 10% επί των ετήσιων αποδοχών από τη μισθωτή εργασία γι’ αυτούς τους συνταξιούχους. Στην περίπτωση που πρόκειται για αυτοαπασχολούμενους, ο πόρος θα φτάνει στο 50% της ασφαλιστικής κλάσης που έχουν επιλέξει. Ειδικά όμως για συνταξιούχους που είναι ΑμεΑ και επιλέγουν να συνεχίσουν να εργάζονται, παρέχεται η δυνατότητα να το πράξουν, χωρίς να υφίστανται διακοπή της σύνταξης αναπηρίας που δικαιούνται. Παράλληλα ειδικά γι’ αυτή την κατηγορία συνταξιούχων – εργαζόμενων, δεν θα επιβάλλεται ούτε ο πόρος 10% επί των εισοδημάτων τους. Η απασχόληση για τους συνταξιούχους ΑμεΑ δεν θα πραγματοποιείται με τους όρους που ίσχυαν στο τ. ΙΚΑ, που περιλαμβάνουν εισοδηματικά κριτήρια και περιορίζουν σημαντικά το τελικό ποσό που εισπράττει ο δικαιούχος.
*Σύνταξη με οφειλές: Όταν υπάρχει αδυναμία αποπληρωμής χρέους προς τον ΕΦΚΑ, το οποίο όμως δεν υπερβαίνει τις 30.000 ευρώ για ελεύθερους επαγγελματίες και τις 10.000 ευρώ για αγρότες, δίνεται το δικαίωμα της σταδιακής αποπληρωμής. Παρά το γεγονός ότι, όπως προκύπτει από την Ειδική Έκθεση που συνοδεύει το Σχέδιο Νόμου, προκύπτει επιβάρυνση για τον ΕΦΚΑ, της τάξης των 100,7 εκατ. ευρώ, προωθείται σχέδιο απονομής αυτών των συντάξεων, στους δικαιούχους που παράλληλα είναι και οφειλέτες. Σωρρευτικές προϋποθέσεις είναι ο υποψήφιος συνταξιούχος να έχει συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας του, να έχει καταβάλλει ασφαλιστικές εισφορές τουλάχιστον για 20 χρόνια ασφάλισης (6.000 ένσημα) και να μην έχει πάνω από 12.000 ευρώ ως τραπεζικές καταθέσεις ή πάνω από 6.000 ευρώ ειδικά εάν πρόκειται για αγρότη. Στην περίπτωση αυτή, το υπερβάλλον ποσό από τα 20.000 ευρώ μέχρι τα 30.000 ευρώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες και από τα 6.000 ευρώ μέχρι τα 10.000 ευρώ για τους αγρότες, συμψηφίζεται με το 60% του μηνιαίου ποσού των καταβαλλόμενων συντάξεων, μέχρι το μηδενισμό του. Από το όριο των 20.000 ευρώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες και των 6.000 ευρώ για τους αγρότες και μέχρι την πλήρη εξόφληση του χρέους, εφαρμόζεται η ισχύουσα ρύθμιση, δηλαδή η αποπληρωμή σε 60 ισόποσες μηνιαίες δόσεις.
*Επικουρικές συντάξεις: Εφεξής οι δημόσιοι υπάλληλοι θα μπορούν να λάβουν επικουρική σύνταξη, με τη συμπλήρωση 15 ετών ασφάλισης (και όχι 25 ετών όπως ίσχυε έως τώρα), κατά τα πρότυπα που εφαρμόζονται και για ασφαλισμένους οι οποίοι προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα. Εκτιμάται ότι με τον τρόπο αυτό, θα περιοριστεί σημαντικά το στοκ που υπάρχει από τις εκκρεμότητες στην επικουρική σύνταξη (σήμερα είναι στις 40.000 και υπολογίζεται ότι πολύ σύντομα θα είναι κατά 13.000 λιγότερες). Όμως στις περιπτώσεις που χορηγείται μειωμένη κύρια σύνταξη, θα εφαρμόζεται ανάλογη μείωση και στο τμήμα της επικουρικής που αφορά χρόνο ασφάλισης έως την 31η Δεκεμβρίου 2014.
*Αύξηση στις συντάξεις: Ο μηχανισμός αύξησης των συντάξεων (3% για φέτος), που προκύπτει σε σχέση με τον πληθωρισμό και το ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, επεκτείνεται και στους δικαιούχους προσυνταξιοδοτικών παροχών. Εκτιμάται ότι η συγκεκριμένη παρέμβαση, ευνοεί περίπου 5.500 δικαιούχους.
*Επίδομα προσωπικής διαφοράς: Καταβάλλεται επίδομα από 100 έως 200 ευρώ για τους περίπου 750.000 συνταξιούχους που έχουν προσωπική διαφορά μεγαλύτερη των 10 ευρώ και λαμβάνουν σύνταξη έως 1.600 ευρώ. Ειδικότερα, θα χορηγηθούν 200 ευρώ ως επίδομα, σε όσους καταβλήθηκαν τον Οκτώβριο συντάξεις γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου, που δεν ξεπέρασαν αθροιστικά τα 700 ευρώ. Το ποσό του επιδόματος υποχωρεί στα 150 ευρώ, για όσους τον ίδιο μήνα έλαβαν τις ανάλογες παροχές, από 700 έως 1.100 ευρώ. Τελευταία κλίμακα είναι το επίδομα να υποχωρεί στα 100 ευρώ για όσους την ίδια χρονική περίοδο έλαβαν της αντίστοιχες παροχές από 1.100 έως 1.600 ευρώ μικτά.
*Επίδομα μητρότητας: Εφεξής η ειδική παροχή μητρότητας επεκτείνεται για τις ελεύθερες επαγγελματίες και για τις αγρότισσες, οι οποίες θα λαμβάνουν για εννέα μήνες τον κατώτατο μισθό (780 ευρώ μικτά σήμερα). Το επίδομα επεκτείνεται και σε μητέρες που εργάζονται ως μισθωτές και είναι ασφαλισμένες στα π. ΤΑΥΤΕΚΩ, ΕΤΑΠ – ΜΜΕ και ΕΔΟΕΑΠ.
*Σύνταξη σε ορφανά τέκνα: Οι κανόνες και οι προϋποθέσεις χορήγησης σύνταξης θανάτου στα τέκνα ενοποιούνται. Έτσι θα μπορούν και δικαιούχοι προ του «νόμου Κατρούγκαλου» (ν.4387/16) να εισπράττουν την παροχή έως τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους, όπως ισχύει και για τους υπόλοιπους.
*Προπληρωμένη Κάρτα: Εφεξής μέσω μιας τέτοιας κάρτας θα καταβάλλονται τα επιδόματα που χορηγεί η ΔΥΠΑ και ο ΟΠΕΚΑ, πλην μερικών εξαιρέσεων (πχ αναπηρικά, ανεργίας). Οι δικαιούχοι θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν το λιγότερο το 50% από τα ποσά που θα μπορούν να εισπράξουν, μέσω της συγκεκριμένης κάρτας με ηλεκτρονικό τρόπο. Το υπόλοιπο 50% θα μπορούν να το λάβουν σε μετρητά. Ειδικά για τη ΔΥΠΑ, εισάγεται σύστημα διορισμού και προσλήψεων μόνιμων εκπαιδευτικών, αλλά και εκπαιδευτικών με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου. Δημιουργείται επίσης, μητρώο, για να γίνεται καλύτερη η επιλογή προσωρινών αναπληρωτών και ωρομίσθιων εκπαιδευτικών που θα μπορούν να καλύπτουν τις ανάγκες της ΔΥΠΑ σε έκτακτο προσωπικό.
*Ταμεία Αλληλοβοήθειας: Παραμένει η διάταξη που καθιστά ως υποχρεωτική την ένταξη των Ταμείων Αλληλοβοήθειας (Αγροτικής, Εθνικής Τράπεζας και Φαρμάκου) από την 1.1.2025 στο καθεστώς λειτουργίας των ΤΕΑ. Ουσιαστικά, μετατρέπεται η υποχρεωτική ασφάλιση σε αυτά τα Ταμεία, σε προαιρετική. Εκτιμάται ότι με τον τρόπο αυτό προωθείται ο εκσυγχρονισμός αυτών των Ταμείων. Έτσι, εφεξής και τα συγκεκριμένα Ταμεία θα μπορούν να εφαρμόζουν όλες τις διατάξεις που αφορούν την χρηστή διακυβέρνηση, τις επενδύσεις, την εποπτεία, που ισχύουν για τα ΤΕΑ. Οι διοικήσεις των Ταμείων αυτών όμως εκτιμούν ότι ενδεχόμενη καθιέρωση εθελοντικού χαρακτήρα ως προς την ένταξη των ασφαλισμένων, σε συνδυασμό με την επιβολή φορολόγησης, θα προκαλέσουν σημαντική μείωση εσόδων και θα θέσουν υπό αμφισβήτηση τις παροχές των ασφαλισμένων αρχικά και σε βάθος χρόνου, τη βιωσιμότητα των ίδιων των Ταμείων.
